Πέμπτη 25 Φεβρουαρίου 2016

Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΦΩΤΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΑΘΛΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΑΜΑΘΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΟΠΑΙΔΩΝ ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ

Ηθος ανθρώπω δαίμων

Ἦθος ἀνθρώπῳ δαίμων 
Θρηνώ για τον Ουμπέρτο Εκο, αλλά θρηνώ περισσότερο που δεν θα θρηνήσω ποτέ έναν Ελληνα Ουμπέρτο Εκο. Τουλάχιστον όχι στο όριο της ζωής που μου απομένει (εκτός κι αν στο μεταξύ έρθουν οι εξωγήινοι, οπότε χαιρέτα μου τους παρόντες προβληματισμούς κι ό,τι άλλο μάθαμε σ’ αυτήν τη ζήση). Επί του παρόντος, όμως,
ας μείνουμε σε ορισμένα σημειολογικά από τη ζωή και τον θάνατο του Ουμπέρτο Εκο. Ο Εκο γνώριζε πολύ καλά αρχαία ελληνικά και λατινικά, στα ελληνικά σχολεία όμως τα αρχαία ελληνικά αποκαθηλώνονται και όσον οι ημέρες εξορίζονται κι ενίοτε εξορκίζονται.
Ο Ουμπέρτο Εκο γνώριζε απ’ εξω κι ανακατωτά τη βυζαντινή ιστορία, όχι μόνον ως καθηγητής ιστορικός του Μεσαίωνα, αλλά και ως ελληνιστής που στο Βυζάντιο είδε τη συνέχεια και την εξέλιξη του αρχαίου κόσμου στους μέσους χρόνους, έως την Αναγέννηση, καθώς και τις αλληλεπιδράσεις στη διαμόρφωση των εθνών εντός, εκτός και μετά το βυζαντινό πλαίσιο σε Δύση κι Ανατολή - απ’ την Ιβηρική ως τη Μεσοποταμία κι απ’ την Αίγυπτο έως τη Μόσχα.
Για το Βυζάντιο η τεράστια πλειοψηφία των Ελλήνων έχει μαύρα μεσάνυχτα. Ορισμένοι ξέρουν πέντε πράγματα για τον Μέγα Κωνσταντίνο, τον Ιουστινιανό και τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά, άλλοι -οι πολύ περισσότεροι- νομίζουν ότι το Βυζάντιο ήταν ένα θεοκρατικό κράτος κι άλλοι το υποβάλλουν σε μια ακατανόητη ιδεολογική στοχοποίηση. Παρ’ ότι οι βυζαντινές σπουδές, οι παλαιότερες και οι (θαυμαστές) σύγχρονες, έχουν διακονηθεί με όλο και πιο πλούσια αποτελέσματα από ιστορικούς υλιστές, αριστερούς, ορθολογιστές και πάντως έγκυρους, η χύδην «αριστερά» στην πατρίδα μας
τη βρίσκει να την πέφτει σε αυτό που δεν γνωρίζει και να το δαιμονοποιεί (αποδίδοντάς του ανύπαρκτες υποστάσεις - όπως έκανε και ο Μπαουντολίνο στο φερώνυμο έργο του Εκο, όταν οι δυτικοί, εκεί στα πέριξ του 13ου αιώνα, πίστευαν ακόμα ότι ανατολικώς του Ευφράτη υπάρχει ένας παράξενος κόσμος που ζουν μονοπόδαροι άνθρωποι, πλάσματα χωρίς κεφάλι και φυτά που τραγουδάνε).
Ο Εκο έπαιζε την ιστορία στα δάκτυλα, για αυτό τα βιβλία του είναι ιστορικά κατά τον τρόπο που η ιστορία εγχέεται στα πάντα. Στα ελληνικά σχολεία η Ιστορία έχει κατακοπεί, διδάσκεται αποσπασματικά, ξηρά, χωρίς να βγάζει νόημα, χωρίς να φτιάχνει έναν «χάρτη» των γεγονότων (με αποτέλεσμα πολλοί μαθητές να μην έχουν καμία γνώση ή αίσθημα του ιστορικού χρόνου), διδάσκεται υπό το κράτος των κόμπλεξ εκείνων που η ίδια η Ιστορία τους δείχνει πόσο μισάνθρωποι είναι.
Στα ελληνικά σχολεία η Ιστορία είναι μια παρείσακτη και όσοι ιστορικοί θα ήθελαν να διδάξουν τα ανθρωπιστικά στα ανθρώπινα, λοιδορούνται απ’ τα πράγματα (το αναλυτικό πρόγραμμα) και συχνά εξοστρακίζονται από τους βαλτούς και ιδιοτελείς.
Ο Ουμπέρτο Εκο ήταν ελληνιστής και για αυτό είχε μια οικουμενική αντίληψη για τον κόσμο, σε αντίθεση με τους καθ’ ημάς ανελλήνιστους που είναι ήεθνικιστές ή εθνομηδενιστές. Η Μιχαλολιάκοι ή Λιάκοι.
Στο «Ονομα του Ρόδου» ο Ουμπέρτο Εκο με Χρυσόμαλλο Δέρας το Περί Κωμωδίας του Αριστοτέλη οργανώνει την περιγραφή της διαδρομής του ανθρώπου ανάμεσα στις εξουσίες στη βάση της αμφισβήτησης και της αμφιβολίας. Η δημοκρατία, η απολυταρχία, η σάτιρα, η καταστολή της, η μεταφυσική αγωνία, η παραπλάνηση, η αναζήτηση της αλήθειας, η παρέκβαση, η αγαθή τρέλα, η δαιμονική εξουσιολαγνεία, ο έρωτας, η πορεία προς τη σοφία και τη γαλήνη, οι ιστορικές αλληλοεπιδράσεις, ο φόβος, η αναζήτηση της ελευθερίας, οι αντιθέσεις κα οι συνθέσεις, οι τέχνες, η γραφή, η ανάγνωση και η αφήγηση, οι μύθοι - όλα εξακτινούνται για να κεντήσουν με μαεστρία το τοπίο του πεπερασμένου. Διότι ακόμα και η φαντασία είναι πεπερασμένη εφόσον ο τρόπος που φανταζόμαστε βασίζεται κι αυτός στο πεπερασμένο. Αυτό που διαφορίζει τα πάντα στα γνωστά και στα άγνωστα. Στον «Μπαουντολίνο», μέσα από την αλληγορία που περιγράφει η επαφή του αναδυόμενου, βάρβαρου αλλά γενναίου κόσμου της Δύσης (στο πρόσωπο του Μπαουντολίνο) με τον εκλεπτυσμένο, σοφό αλλά και κουρασμένο κόσμο της Ανατολής (στο πρόσωπο του Νικήτα Χωνιάτη), περιγράφεται η αέναη αλληλοδιαδοχή των κύκλων μιας πραγματικότητας που διαμορφώνεται από την πολεμική φύση του ανθρώπου. Ο δυνάστης που ξεπέφτει δεν είναι λιγότερο δυνάστης απ’ τον δυνάστη που ανέρχεται. Ο Εκο εκτείνει σε βιβλίο ένα μικρό σπαρακτικό κείμενο -τον θρήνο του Νικήτα Χωνιάτη για την καταστροφή από τους Φράγκους της Πόλης των πόλεων- θυμίζοντας στο θύμα ότι ήταν θύτης και θυμίζοντας στη συνέχεια στη νίκη ότι θα ηττηθεί, λέγοντας δηλαδή όλα όσα λέει η λογοτεχνία απ’ τον Ομηρο ως τον Τζόυς.
Ολα αυτά κι άλλα πολύ περισσότερα που δεν είναι του παρόντος, ο Εκο, ένας λάτρης αλλά και δάσκαλος της μαζικής κουλτούρας, τα δημιουργεί βγάζοντας την ιστορία απ’ το μουσείο, συσχετίζοντας τις ιδεολογίες, τη φιλοσοφία και τις θρησκείες με το παραμικρό. Κάτι άκρως διασκεδαστικό, επειδή είναι σοφό, επειδή σε γεμίζει, επειδή σου προκαλεί ευφορία. Ο Εκο, ο Γκορ Βιντάλ, η Γιουρσενάρ δεν βλέπουν στην κάθαρση το τέλος της τραγωδίας, αλλά την αρχή της επόμενης. Κι έτσι, με έναν τρόπο ίσως ανεξήγητο (σε έναν κόσμο που ο πατέρας του είναι ο πόλεμος) η επίγνωση αυτή μάς οδηγεί στην αναζήτηση της αγάπης.
Αν γύρω από την αγάπη περιστρέφεται το μυστήριο της ζωής κι αν γύρω απ τον πόλεμο περιστρέφεται η πραγματικότης του βίου, τότε, ώσπου να μάθουμε κάτι περισσότερο, η σάτιρα, δηλαδή η αυτογνωσία και συνεπώς η επανάσταση, είναι το μόνο μας σκαρί για το ταξίδι, ώσπου απ’ τα χέρια του Οδυσσέα να το πάρει ο Βαρκάρης.
Πολλά είπαμε για πολλά, που απ’ αυτά τα πιο πολλά μάς υπερβαίνουν. Πολύ. Ας μείνουμε σήμερα σε ένα μικρό. Ανθρωποι ημιμαθείς, όπως η αφεντιά μου, ενθαρρύνθηκαν να μάθουν περισσότερα από το έργο ανθρώπων όπως ο Εκο και κατηγορήθηκαν για την ημιμάθειά τους από ανθρώπους μισάνθρωπους, του συρμού και των κλισέ, που θεωρούν τον εαυτό τους ελίτ. Αυτούς να φοβάσθε!Αυτούς που σας αποθαρρύνουν αντί να σας ενθαρρύνουν. Για τον αμαθή, τον ημιμαθή, τον πτωχό τω πνεύματι, για τη χάρη τους υπάρχουν οι Αϊνστάιν και οι Σαίξπηρ...

........................................................................................
........................................................................................

Kαι από τη σελίδα http://para-cosmos.blogspot.gr/
αλίευσα τα παρακάτω για το μακαρίτη τον  Ουμπέρτο Έκο...

"Σήμερα η σελίδα κάνει αυτό που έκαναν πολλοί άλλοι πριν. 
Αναδημοσιεύει, δηλαδή αναπαράγει, μια και αδυνατεί να κάνει κάτι καλύτερο, αποφθεγματικές ρήσεις του μεγάλου σημειολόγου φιλοσόφου και συγγραφέα Ουμπέρτο Έκο, από αυτές που κυκλοφορούν στο Ιντερνετικό Πέλαγος.
Παράλληλα παραθέτω μερικές φωτογραφίες του, που εμένα μου άρεσαν ιδιαίτερα. 
Με την ευκαιρία υπενθυμίζω στον εαυτό μου να διαβάσω, πλέον του Ρόδου, τον Εκο... 
Δεν ήταν όμως ανάγκη να πεθάνει γι' αυτό....
  • Κάθε φορά που ένας ποιητής, ένας ιεροκήρυκας,  ένας αρχηγός, ένας μάγος ξεστομίζει ασυναρτησίες, η ανθρωπότητα ξοδεύει αιώνες αποκρυπτογραφώντας το μήνυμα. 

  • Σήμερα μόνο οι ηλίθιοι κάνουν δικτατορίες με τανκς, από τη στιγμή που υπάρχει η τηλεόραση. 

  • Μου φτάνει να ξέρω να διαβάζω, γιατί έτσι μαθαίνω αυτά που δεν ξέρω,  ενώ όταν γράφεις,  γράφεις μόνο αυτά που ξέρεις ήδη.

  • Η τέχνη του διαβάσματος έγκειται στο να ξέρεις ποιες σελίδες να πηδήξεις.


  • Να φοβάσαι τους προφήτες κι αυτούς που είναι έτοιμοι να πεθάνουν για την αλήθεια,  επειδή κατά κανόνα κάνουν και άλλους να πεθάνουν μαζί τους, μερικές φορές πριν από αυτούς και καμιά φορά αντι για αυτούς.

  • Ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα,  αλλά πολλές φορές , την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός , τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει. 

  • Όταν οι άνθρωποι σταματούν να πιστεύουν στο Θεό,  δεν είναι ότι δεν πιστεύουν πια τίποτα.  Πιστεύουν στα πάντα.



  • Κωμικό είναι η κατανοηση του αντιφατικού. Χιούμορ είναι η υποψία γι' αυτό.

  • Η υπερβολική συσσώρευση στοιχείων κιτς αποτελεί μια αξιοσημείωτη υφολογική πρόταση.

  • Η μετάφραση είναι η τέχνη της αποτυχίας. 


  •  Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε σε λεγεώνες ηλιθίων που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ, αφού είχαν πιει κανένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινότητα. Τους αναγκάζαμε αμέσως να σωπάσουν, αλλά σήμερα έχουν το ίδιο δικαίωμα λόγου με ένα βραβείο Νόμπελ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων.

  • Τι όμορφο που είναι ένα βιβλίο, που επινοήθηκε για να πιάνεται στο χέρι, ακόμη και στο κρεβάτι, ακόμη και μέσα σε μία βάρκα, ακόμη και εκεί όπου δεν υπάρχουν ηλεκτρικές πρίζες, ακόμη κι αν έχει αποφορτιστεί κάθε μπαταρία και αντέχει τα σημάδια και τα τσαλακώματα, μπορεί να αφεθεί να πέσει καταγής ή να παρατηθεί ανοιγμένο στο στήθος ή στα γόνατα όταν μας παίρνει ο ύπνος, μπαίνει στην τσέπη, φθείρεται, καταγράφει την ένταση, την επιμονή ή τον ρυθμό των αναγνώσεών μας, μας υπενθυμίζει (αν φαίνεται πολύ καινούργιο ή άκοπο) ότι δεν το διαβάσαμε ακόμη..

Πηγή:  
http://para-cosmos.blogspot.gr/2016/02/blog-post_24.html



2 σχόλια:

  1. Αλήθειες μεν τα λεγόμενα και τα συμπεράσματα για το χείριστο επίπεδο ιστορικών γνώσεων των νεοελλήνων. Βέβαια, οι αναλογίες όχι εντελώς ακριβείς. Ο Έκο γεννήθηκε το 1932. Καμμία σύγκριση της τότε παιδείας με τη σημερινή, ακόμα και με ίδιους όρους σύγκρισης (Ιταλία με Ιταλία). Ο Έκο σπούδασε σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο και έγινε Καθηγητής Πανεπιστημίου, και δεν ήταν ούτε ο μέσος Ιταλός ούτε ο μέσος Ευρωπαίος, όχι μόνο του σήμερα αλλά και του τότε... Και κατά τη διάρκεια των σπουδών του το γύρισε στη φουλ αθεία (αηδιασμένος από τις ασχημονίες των Καθολικών μοναχών; Για άλλους λόγους;)...

    ΑπάντησηΔιαγραφή